Łamliwość źdźbła zbóż jest zaliczana do grupy chorób podstawy źdźbła zwanych również chorobami podsuszkowymi. Nazwa zwyczajowa pochodzi i objawów porażenia widocznych w fazie kłoszenia i późniejszych. Wówczas kłosy rosnące na porażonych źdźbłach szybciej zamierają — na plantacji można zaobserwować poetycznie zaschłe kłosy na tle zielonego łanu. W przygotowanym materiale przyjrzymy się bliżej jednej z chorób, a mianowicie łamliwości źdźbła zbóż.
Jakie choroby porażają źdźbło i korzenie?
Występowanie chorób podstawy źdźbła jest zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi gatunkami zbóż. Zdecydowanie największą ich presję można zaobserwować na pszenicy ozimej, a najmniejszą w życie — wynika to z odporności genetycznej. Należy podkreślić, że prace hodowlane prowadzone są w kierunku uzyskania odmian o podwyższonej odporności na choroby podstawy źdźbła. Pomimo tego, że odmiany mają coraz lepszą zdrowotność, wymagają w dalszym ciągu zabiegów grzybobójczych w celu zwalczenia kompleksu chorób podstawy źdźbła. Do nich należy zaliczyć:
- fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i korzeni
- łamliwość źdźbła zbóż
- zgorzel podstawy źdźbła
- ostra plamistość oczkowa
Wymienione choroby powinny być zwalczone podczas pierwszego zabiegu fungicydowego, ponieważ ich eliminacja w kolejnych terminach jest praktycznie niemożliwa. Dodatkowo uszkodzenia przez nie powodowane, skutkują zmniejszeniem wydajności transportu wody i składników pokarmowych z korzeni do liści. Przekłada się to na brak możliwości wykorzystania potencjału plonowania.
Skąd się bierze łamliwość źdźbła zbóż?
W odpowiedzi na tak zadane pytanie pomocne będzie przeanalizowania biologii sprawców tej choroby: Oculimacula acuformis i Oculimacula yallundae. Grzyby patogeniczne, powodujące tę chorobę, zimują na resztach pożniwnych, które pochodzą z porażonych roślin. Oznacza to, że na każdym polu znajduje się grzybnia czekająca na sprzyjające warunki termiczno — wilgotnościowe, aby rozpocząć swój rozwój. Na grzybni wytwarzają się zarodniki, które już w okresie jesieni są rozsiewane i infekują wschodzące oziminy. Odpowiednie zagospodarowanie resztek pożniwnych, czyli przyspieszenie ich rozkładu, przy użyciu preparatu mikrobiologicznego Convert WG, zmniejsza dostępność miejsc bytowania grzybni.
Objawy choroby
Do infekcji łamliwością źdźbła zbóż dochodzi już w okresie jesiennym. Zboża w niskich fazach rozwojowych są porażane przez chorobę. W początkowym okresie rozwoju choroby występuje ona w sposób utajony, czyli nie daje objawów. Zwykle pierwsze objawy porażenie widoczne są dopiero wiosną na pochwie liściowej najstarszych liści otaczających podstawę źdźbła.
Objawem choroby są początkowo wąskie ciemnobrunatne plamy. Wraz z rozwojem choroby rozlewają się po całym obwodzie i z czasem ich wnętrze staje się wyraźnie jaśniejsze. Przybierają wówczas charakterystyczny dla tej choroby medalionowaty kształt.
Ciepła i wilgotna pogoda wiosną sprzyja intensywnemu rozwojowi choroby. Grzybnia przerasta pochwę liściową i ściany źdźbła.
Szkodliwość łamliwości
W przypadku braku skutecznej chemicznej ochrony grzybnia rozwijająca się początkowo na pochwie liściowej przerasta do wnętrza źdźbła i zasiedla pierwsze międzywęźle. Wraz z rozwojem choroby żywe tkanki zamierają, co prowadzi do całkowitego zahamowania przewodzenia wody i składników pokarmowych. Powoduje to wcześniejsze bielenie i zamieranie kłosów, w których ziarno jest bardzo słabo wykształcone lub mogą być płonne. Dodatkowo w miejscu rozwoju grzybni, źdźbło traci całkowicie wytrzymałość mechaniczną i w związku z tym jest bardzo podatne na wyleganie.
Czym zwalczać łamliwość źdźbła zbóż?
Dotychczas najczęściej do ochrony podstawy źdźbła była wykorzystywana substancja czynna prochloraz. Jednak od 2023 roku rolnicy już nie będą mogli z niej korzystać, ponieważ nie uzyskała ona odnowienia na poziomie Uni Europejskiej.
W związku z tym niezbędne jest poszukiwanie innych. Jak pokazują liczne doświadczenia polowe lepszych środków. poszukiwanie z nich jest Unix 75 WG, który zawiera substancję czynną cyprodynil. Ma ona działanie wyniszczające, lecznicze i zapobiegawcze, co jest szczególnie przydatne w zwalczaniu łamliwości źdźbła zbóż, ze względu na termin infekcji i przebieg choroby.
